Burn-out

stress, voltage, burnout
Burn-out

Wat is een burn-out?

Een burn-out is het Engelse woord voor “opgebrand”. Dit is vaak het eindresultaat van een lange periode van overspanning en stress (chronische stress). Het lichaam en de geest heeft in die periode te weinig kunnen ontspannen en is als gevolg daarvan uitgeput. Vaak heeft men dan ook veel lichamelijke en psychische signalen te lang genegeerd.

Hoewel vaak werk gerelateerd, is het niet zo dat een burn-out enkel ontstaat door stress op het werk. Spanningen op allerlei levensgebieden dragen ook bij aan een burn-out.

(Mogelijke) oorzaken van burn-out

Een burn-out kan worden veroorzaakt door langdurig psychische en/of lichamelijk stress. Ook aanleg kan een rol spelen. Voorbeelden van lichamelijke stress zijn: te veel eten, onregelmatig eten, verkeerd eten, medicatiegebruik, alcohol en drugsgebruik, teveel of te zwaar sporten, onvoldoende bewegen, onvoldoende slapen, infecties, vaccinaties en zware metalen.

Voorbeelden van psychische stress zijn: chronische stress, onverwerkte emoties, angsten en depressies, continu willen pieken, weinig ontspanning, scheve verhouding belasting/belastbaarheid, traumatische ervaringen, onbewuste saboterende overtuigingen, etc.

Voor alle vormen van stress, reageert het lichaam op precies dezelfde wijze, namelijk:

namelijk:

  1. Door het stimuleren van het sympathische zenuwstelsel.Dit is een reactie op stress, waarop het lichaam reageert door zich in een vechtstand, vluchtstand of bevriesstand te zetten.
  2. Door activatie van de Hypothalamus-Hypofyse-bijnier (HPA-as).Dit zijn organen in het lichaam die ervoor zorgen dat de stresshormonen (noradrenaline, adrenaline en cortisol) vrijkomen. Dit systeem (HPA-as) heeft voorrang op alle andere systemen in het lichaam. Stress heeft voor het lichaam dus altijd de eerste prioriteit. Zie ook afbeelding hieronder.
HPA-as Stress
HPA-as Stress

Wanneer beide systemen (1 en 2) langdurig “aan staan”, kost dit niet alleen ontzettende veel energie, het leidt op den duur tot uitputting op celniveau (ATP), uitputting van organen (lever, bijnieren, alvleesklier, schildklier) en uiteindelijk de uitputting van JOU!

Lees hier ook de effecten die laaggradige ontstekingen kunnen hebben op een burn-out.

Symptomen en kenmerken van een burn-out

 

Psychische symptomen

Concentratieverlies, angst- en paniekklachten, besluiteloosheid, geheugenproblemen, gevoel van machteloosheid, opgejaagd gevoel, neerslachtig, dissociatief gedrag, agressief, nergens zin in, gevoelend van onzekerheid en wantrouwen.

Lichamelijke symptomen

Constante vermoeidheid, gevoel van uitputting, slapeloosheid, nek- en schouderpijn, spierpijn, spanning in de buikstreek, verminderde libido, hoge ademhaling, snel grieperig en darmproblemen.

Diagnostiek

Het stellen van de diagnose burn-out blijkt in de praktijk niet makkelijk. Er bestaat nog steeds te veel onduidelijkheid en ruimte voor verschillende interpretaties door professionals.  Een burn-out komt als diagnose komt dan ook niet voor in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). In de vorige versie, de DSM-IV, viel een burn-out onder de diagnose “aanpassingsstoornis”. De huidige DSM-V spreekt van een “somatisch-symptoomstoornis”. Dit zijn lichamelijke klachten waarvoor geen fysieke of medische oorzaak kan worden gevonden.

In de praktijk wordt de “diagnose” gesteld aan de hand van symptomen van overspanning. De criteria hiervoor zijn:

  1. Ten minste 3 van de volgende klachten zijn aanwezig: vermoeidheid, gestoorde of onrustige slaap, prikkelbaarheid, niet tegen drukte/herrie kunnen, emotionele labiliteit, piekeren, zich gejaagd voelen, concentratieproblemen en/of vergeetachtigheid.
  1. Gevoelens van controleverlies en/of machteloosheid die optreden als reactie op het niet meer kunnen hanteren van stressoren in het dagelijks functioneren.
  2. Belangrijke beperkingen in het beroepsmatig en/of sociaal functioneren.
  3. De symptomen zijn niet uitsluitend toe te schrijven aan een psychiatrische stoornis.

Het enige verschil tussen de diagnose van overspanning zoals hierboven beschreven en een burn-out, is dat er bij een burn-out de klachten langer dan 6 maanden aanwezig moeten zijn.

Te overwegen onderzoeken

Aan de hand van testen kan het voor een burn-out specialist makkelijker zijn om de juiste therapie, suppletie en voeding in te zetten. Te denken valt aan bijvoorbeeld ontlastingstesten, bloedonderzoeken en hormoonspeekselktesten (adrenale stressindex/cortisol dagprofielen).

Er zijn ook specifieke Burn-out testkits die de client zelf kan bestellen, voor thuis afname. De “Burn-out Combitest” van Medivere is hier een voorbeeld van.

Orthomoleculaire behandeling

De orthomoleculaire behandeling is gericht op het verminderen van de stress op het lichaam. Dit gebeurt door de voeding aan te passen, tekorten aan te vullen d.m.v. suppletie en bewegen.

Voeding

Omdat burn-out een uitputtingsziekte is, is het van belang dat de voeding zo min mogelijk ontstekingsbevorderend is, zodat alle betrokken organen (bijnieren, lever, darmen, pancreas, hart, nieren, immuunsysteem en hersenen) kunnen herstellen. Dit betekent dat de voeding dient te worden aangepast door zoveel mogelijk de volgende voedingsstoffen te vermijden:

  • Exorfinen (spinazie, soja, caseine, gluten, suiker, schimmels en E-nummers)
  • Saponinen (soja, erwten, tomaten, aardappels)
  • Histamine vormende producten (frisdrank, tomaten, aardbei, kiwi)
  • Lectinen (peulvruchten en aardappels)
  • Gluten

Kortom vermindering inname van suikers, meer gezonde basevormende voeding, verminderen inname van transvetten, variatie in voeding, vermijden van E-nummers, additieven en allergenen en zoveel mogelijk vers eten.

Het is belangrijk om de verhouding zuur-base in het lichaam in balans te brengen. Voorwaarde is wel om allereerst te zorgen voor een goede darmflora. Een teveel aan zuren is een aanslag op het lichaam. Om verzuring tegen te gaan is voldoende lichaamsbeweging, goede voeding en een goed darmmilieu essentieel. Vooral melkproducten en dierlijke eiwitten zorgen voor de meeste zuren.

Zorg eerst voor een basisch (alkalisch) overschot zoals, vette vis, geringe zure melkproducten, zachte kaassoorten zijn prima. Beperk zwarte thee, koffie en alcohol zoveel mogelijk.

Daarnaast is het van belang om het aantal eetmomenten per dag te beperken (4 uur tussen de maaltijden). Iedere keer eten is namelijk een verstoring van de “rust”. Het lichaam moet weer in actie komen door hormonen en enzymen te activeren, cortisol aan te maken, etc.

Supplementen/ kruidentoepassingen

Om het lichaam te ondersteunen bij het bieden van weerstand aan de effecten van stress, kunnen adaptogenen helpen. Adaptogenen verhogen ook de vitaliteit en hebben geen bijwerkingen.

Voorbeelden van adaptogenen zijn:

Rhodiola Rosea
  • kan het serotonineniveau tot ca. 30% verhogen
  • werkt herstellend en rustgevend
  • verbetert het uithoudingsvermogen
Zwarte bessen (Ribes Nigrum) tinctuur
  • hoog gehaalte aan flavonoiden en vitamine C
  • antioxidante werking
  • ontstekingsremmend
  • antivirale werking
  • bevordert de uitscheiding van urinezuur
  • normaliseert de uitscheiding van histamine
Ashwagandha
  • werkt bloeddrukverlagend
  • werkt ontstekingsremmend
  • helpt om beter om te gaan met stress
  • reguleert hormoonspiegel
  • helpt ook bij huidproblemen

Door stress verbruikt het lichaam veel mineralen en vitamines. Hierdoor kan er gemakkelijk tekorten ontstaan van bijvoorbeeld vitamine B12, B6, foliumzuur, zink, ijzer, vitamine B3, vitamine C, vitamine D en magnesium. Met name dat laatste kan vervelende gevolgen hebben, zoals spierpijn, krampen, slecht slapen. Andere klachten die een relatie kunnen hebben met een magnesiumtekort zijn, angsten, paniekstoornissen, chronische pijn, depressie, hoofdpijn.

Tevens werken deze vitamines en mineralen ook als co-factoren (hulpstoffen) bij de aanmaak van neurotransmitters, zoals serotonine en dopamine. Beiden spelen een belangrijke rol bij een burn-out m.n. bij stemming en slaap. Zie ook afbeelding hieronder.

Tryptofaan pathway

Ook kan het nodig zijn om de neurotransmitter GABA te verhogen. GABA is een natuurlijke rustgever en heeft een stress regulerende effect. Maar ook hier geldt dat de co-factoren aanwezig moeten zijn voor optimale werking. Zie ook afbeelding hieronder.

GABA Pathway

Bij de behandeling van een burn-out is het belangrijk om na te gaan of er tekorten zijn m.b.t. de hier bovengenoemde supplementen en deze waar nodig aan te vullen. Bij het suppleren dient men de actieve vormen van vitamine B12 en vitamine B6 (p5p) te nemen.

Pre- en Probiotica zijn aan te raden ter ondersteuningen van de darmflora. Daarnaast dienen de essentiële vetzuren omega-3 (EPA, DHA) en omega-6 (GLA) vetzuren, in de juiste verhouding, voldoende aanwezig  te zijn.

Lifestyle

Een aantal tips:

  • Bewegen in de buitenlucht
  • Dingen doen die je leuk vindt
  • Ontwikkel een regelmatig slaappatroon
  • Doe voor 24:00 uur het licht uit
  • Slaap minimaal 7 uur, maar niet meer dan 8 uur
  • Drink geen alcohol, koffie of thee na 21:00 uur
  • Beperk koffie tot max. 1 kop/dag
  • Beperkt alcohol tot max. 4 glazen/week
  • Maak een wandeling voor het slapen gaan
  • Eet zo gezond mogelijk en neem hiervoor de tijd
  • Drink voldoende water
  • Stop met roken
  • Leer om een balans tussen belastingen en belastbaarheid in je leven te vinden
  • Neem iedere dag de tijd (bijv. een uur) voor jezelf om tot rust te komen
  • Probeer je leven op een plezierige en positieve manier vorm te geven

Psychologische behandelingen

De psychologische behandeling is gericht op het verminderen van de psychische stress/trauma, acceptatie en het aanleren van bepaalde vaardigheden (bijv. minder perfectionistisch gedrag, leren “nee” te zeggen, grenzen aangeven, mindfulness, etc.).